Cái tên chùa Cầu dường như cũng đã giải thích cho vị trí đặc biệt của nó. Chùa Cầu nằm trên chiếc cầu bắc ngang qua con lạch nhỏ trong khu phố cổ Hội An.
Các thương nhân người Nhật đã cho xây dựng chiếc cầu này vào đầu thế kỷ XVII nên người bản địa vẫn thường gọi là cầu Nhật Bản. Tương truyền, ngôi chùa được coi như một thanh kiếm đâm xuống lưng con quái vật mamazu, khiến nó không quẫy đuôi, gây ra những trận động đất. Năm 1653, dựng thêm phần chùa, kết nối với lan can phía bắc, nhô ra giữa cầu nên từ đó người dân địa phương gọi là chùa Cầu. Đây là công trình kiến trúc duy nhất được coi là có gốc tích Nhật Bản còn sót lại.
Là nơi nối tiếp giữa đường Nguyễn Thị Minh Khai và Trần Phú, chùa Cầu có phong cách kiến trúc thật độc đáo mang đậm bản sắc Việt, mái ngói âm dương phủ kín cây cầu bằng gỗ dài 18m. Lai Viễn Kiều là ba chứ Hán được chạm nổi ở tấm biển lớn trên cửa chính. Chữ này có từ năm 1719, khi chúa Nguyễn Phúc Chu thăm Hội An thấy chùa Cầu đặc biệt nên đặt tên chiếc cầu là Lai Viễn, với ý nghĩa “bạn phương xa đến”. Nổi bật nhất của ngôi chùa này là trong chùa không thờ Phật mà thờ Bắc Đế Trấn Võ - vị thần bảo hộ xứ sở, ban niềm vui và hạnh phúc cho con người, biểu lộ khát vọng thiêng liêng mà con người muốn vào trời đất nhằm mong cầu mọi điều tốt đẹp, an lành.
Cầu có mái che khá đặc biệt, ở giữa là lối qua lại kiểu cầu vòng, hai bên là hành lang hẹp được làm nơi nghỉ mát với bảy gian bằng gỗ. Mặt chính của chùa nhìn ra bờ sông Hoài. Chùa và cầu đều làm bằng vật liệu gỗ, sơn son và chạm trổ nhiều họa tiết rất tinh xảo, kết hợp giữa các lối kiến trúc Việt, Hoa, Nhật. Hai đầu cầu đặt tượng thú bằng gỗ đứng chầu, một đầu là tượng chó, một đầu là tượng khỉ. Đó được xem là những con vật mà người Nhật sùng bái, thờ tự từ xa xưa.
Chùa Cầu được cấp bằng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1990. Chùa Cầu vừa có tác dụng điều tiết giao thông vừa là nơi sinh hoạt cộng động, tín ngưỡng gắn với truyền thuyết về việc trấn yểm thủy quái, thủy tai. Diện mạo ngày nay của nó đã trải qua sáu lần trùng tu nhưng vẫn giữ được nét cổ kính nguyên thủy. Hình ảnh chùa Cầu được in trên tờ tiền 20.000 đồng bằng polymer của Việt Nam.
Chùa Cầu